DISC is de laatste jaren erg populair. Het boek ‘Omringd door idioten’ van Thomas Eriksen heeft hier zeker aan bijgedragen, maar ook de tegenstanders van DISC de nodige munitie gegeven om hun kritiek op de methodiek extra kracht bij te zetten. Vaak ongenuanceerd en onterecht, en soms ook terecht omdat het boek naar mijn mening erg stigmatiserend is over de 4 hoofstijlen: dominant, interactief, stabiel en consciëntieus. Alsof gedrag alleen maar in 4 smaken te verkrijgen is.
En om gelijk 1 misverstand over DISC weg te nemen: DISC is geen persoonlijkheidstest! DISC is slechts 1 laagje van onze persoonlijkheid, en geeft alleen maar onze voorkeuren weer die we laten zien in ons gedrag en communicatie. En als je de moeite neemt om er echt in te duiken dan zie je dat er de afgelopen decennia heel veel research en werk in DISC is gaan zitten. Het dan afdoen als hokjes denken doet de methodiek echt te kort. Ik ben tot nu toe nog geen andere methodiek tegengekomen die meer praktisch toepasbaar is dan DISC.
Observeren van gedrag
De basis van DISC ligt in het observeren van gedrag. Dit is wat psycholoog Dr. William Moulton Marston, de founding father van DISC, ook al deed voordat hij zijn boek ‘The Emotions of Normal People’ in 1928 publiceerde.
Marston observeerde mensen en maakte onderscheid tussen actief en passief gedrag. Menselijk gedrag kan actief of passief zijn, afhankelijk van hoe wij onze omgeving ervaren: als vijandig of als goedgezind (*).
Sindsdien is DISC verder geëvolueerd en gemoderniseerd, maar de observaties in menselijk gedrag zijn nog net zo valide als toen Marston ze bijna 100 jaar geleden deed. Inzichten veranderen, maar menselijk gedrag blijft hetzelfde.
Ik wil de lezers van dit artikel dan ook graag uitdagen om, b.v. op het werk, thuis of op het terras, mensen te observeren in wat ze in hun gedrag en hun manier van communiceren laten zien. Misschien herken je bij jezelf ook wel bepaalde voorkeuren.
Gedrag is zelden spontaan, want naast ons bewuste gedrag spelen gewoontepatronen hierbij een belangrijke rol. Vaak meer dan we in eerste instantie willen toegeven. Kijk en luister goed en je ziet heel veel kenmerken van DISC terugkomen. Hoe snel kun jij iemands hoofdstijl (of hoofdstijlen) raden?
Indirect of meer direct
Waar je in DISC als eerste naar kijkt is de as van Indirect (introvert/bedachtzaam) naar Direct (extravert/sneller in de communicatie). Ergens op deze as hebben we allemaal onze voorkeur.
Je zal zien dat hoe directer iemand is, er meer tempo in de communicatie zit en dat deze persoon wat meer ‘aanwezig’ zal zijn. Het zijn mensen die vooral denken terwijl ze praten. Het tegenovergesteld geldt juist voor mensen die wat indirecter zijn. Ze zijn wat bedachtzamer, hun bewegingen zijn rustiger en lijken juist wat minder ruimte in te (willen) nemen. Ze denken vooral voordat ze praten, en als je goed observeert zie je dit ook voor je ogen gebeuren omdat ze altijd eerst de informatie willen ‘processen’ en er over nagedacht hebben voordat ze reageren.
Taakgericht of meer mensgericht
De andere as waarin je DISC observeert is die van Taakgericht (controlerend/rationeel) ten opzichte van Mensgericht (relaterend/gevoel). Iemand die wat taakgerichter is kijkt wat kritischer naar zijn omgeving en neemt beslissingen meer op basis van de feiten. Dit uit zich bijvoorbeeld door het stellen van meer kritische vragen en iemand zal communicatief wat gemakkelijker de confrontatie aangaan. Het moet gewoon allemaal kloppen en 1+1 is gewoon 2. Er is geen ongeveer of grijs gebied.
Terwijl iemand die meer mensgericht is juist in eerste instantie een lastige discussie uit de weg zal gaan omdat harmonie met de omgeving belangrijker is dan een mogelijke confrontatie. Ook observeer je meer een open, vriendelijke gezichtsuitdrukking en zul je meer gevoelswoorden horen. Bij het nemen van beslissingen zal dit net wat meer richting gevoel dan de ratio gaan.
De twee assen samenvoegen
Wanneer je de as indirect-direct en taakgericht-mensgericht samenvoegt ontstaat er een matrix met de 4 hoofstijlen van DISC: Dominant, Interactief, Stabiel en Consciëntieus. En ik kan het hierbij niet vaak genoeg zeggen: Niemand is alleen maar 1 stijl. We laten altijd een mix van alle 4 de DISC stijlen zien in ons gedrag. En bovendien passen mensen zich ook nog aan aan de omgeving en de context waarin ze zich bevinden. Gedrag is nooit overal en altijd hetzelfde!
Maar we waren aan het observeren. Kijk of je naast indirect-direct en taakgericht-mensgericht de volgende hoofdstijlen van DISC ook al kan herkennen:
Hoe observeer je de dominante stijl (direct en taakgericht)?
De dominante stijl heeft vooral een behoefte om directe controle of grip op de situatie te willen uitoefenen. Zeggen waar het op staat en de confrontatie niet uit de weg gaan zijn eigenschappen die hierbij horen.
Wat observeer je bij Dominantie?
- Doelgericht, richting willen bepalen.
- Directe, kort en bondige communicatie.
- Soms de knuppel in het hoenderhok gooien om een reactie los te krijgen.
- Makkelijk de confrontatie aangaan.
- Kort lontje.
- Mogelijke valkuil: bot en ontactisch.
Hoe observeer je de interactieve stijl (direct en mensgericht)?
De interactieve stijl heeft vooral de behoefte aan erkenning en wil er graag bij horen. Ze zijn snel enthousiast te krijgen en je hoort vaak al vanuit de verte dat ze aanwezig zijn.
Wat observeer je bij Interactief?
- Communicatief en graag willen beïnvloeden.
- Charmant en toegankelijk.
- Veel woorden gebruiken, intense manier van praten en een open boek qua emoties.
- Optimistisch, het glas is meestal half vol: ‘komt wel goed!’
- Rusteloos, kan moeilijk lang stil zitten.
- Mogelijke valkuil: te veel aan het woord willen zijn, van de hak op de tak.
Hoe observeer je de stabiele stijl (indirect en mensgericht)?
De stabiele stijl heeft vooral de behoefte aan harmonie. Ze zijn bescheiden en rustig van aard, en hebben het vermogen zichzelf weg te kunnen cijferen wanneer de situatie hierom vraagt.
Wat observeer je bij Stabiel?
- Goede en geduldige luisteraar en is vaak de stille verbinder in een groep.
- Gelijkmatige en rustige manier van doen. ‘Doe maar gewoon, dan doe je al gek genoeg.’
- Bescheiden en niet graag in het middelpunt van de belangstelling willen staan.
- Graag willen helpen of ondersteunen. In het geval van leiderschap, een coachende manier van leidinggeven.
- Haast niet boos te krijgen. Maar als de laatste druppel in de emmer zit…….
- Mogelijke valkuil: onzichtbaar zijn.
Hoe observeer je de consciëntieuze stijl (indirect en taakgericht)?
De consciëntieuze stijl is een kritische luisteraar wil graag kunnen beredeneren en wil vooral geen fouten maken. Details zijn erg belangrijk.
Wat observeer je bij Consciëntieus?
- Kritisch op de details.
- Brengt alles in twijfel totdat het tegendeel bewezen is.
- Leggen de lat hoog voor zichzelf, en voor anderen.
- Geen fouten willen maken. Neemt zelden een overhaaste beslissing.
- Weinig expressie in het gezicht en tonen niet zo snel hun emoties.
- Mogelijke valkuil: Te perfectionistisch, op alle slakken zout willen leggen.
Is het observeren gelukt?
Waarschijnlijk heb je al snel wat kenmerken bij mensen kunnen waarnemen. Soms gemakkelijk, zeker bij mensen die een uitgesproken DISC stijl hebben, bij de ander is dit misschien wat lastiger omdat ze meerdere DISC stijlen in hun gedrag laten zien.
Blijf goed kijken en luisteren en je gaat er steeds beter in worden. Je leert hierdoor veel over de ander, zodat je ook gaat snappen wat de ander van jou nodig heeft in de communicatie.
(*) Met dank aan Q4 Profiles voor het overnemen van 2 zinnen uit hun Q4 Persoonlijke Stijl (DISC) Profiel.
