De ene persoon is van nature assertief, de ander niet en zal assertief zijn moeten leren. Dit is een feit dat iedereen lijkt te accepteren, maar hoe komt dit eigenlijk? In dit artikel wil ik aan de hand van het DISC model verklaren wat assertiviteit is en waar het vandaan komt.
Wat is assertiviteit?
In mijn artikel assertief betekenis: zelfverzekerd en zelfbewust opkomen voor jezelf definieer ik assertiviteit als zelfverzekerd en zelfbewust opkomen voor jezelf zonder een ander te kwetsen. Dus grenzen stellen, zelfvertrouwen tonen, en vooral ook goed communiceren zodat je jouw omgeving op een juiste manier weet te beïnvloeden zonder jezelf hierin te verliezen.
Waar komt assertiviteit vandaan?
De natuurlijke aanleg voor assertiviteit zit diep in onze hersenen verankert. In de hersenschors zit de vechten en vluchten response, een instinctieve en onbewust reactie op gevaarlijke en levensbedreigende situaties. Je gaat dan vechten of vluchten, en als deze opties niet meer werken kan je zelfs bevriezen.
Deze response, maar dan in mindere mate, werkt echter ook in andere en minder heftige situaties die spanning en stress opleveren. Ook dan reageren we onbewust, en vaak voorspelbaar, met een vorm van vechten of vluchten. Instinctief hebben we de neiging om de confrontatie aan te gaan, of om ons juist terug te trekken.
Verder speelt het lymbisch systeem van onze hersenen ook een rol omdat hier onze basisemoties en automatismen zitten.
Assertief zijn: vechten of vluchten?
Je ‘vecht’ als je de confrontatie, discussie en lastige situaties aan gaat en opkomt voor jouw belang. Deze vormen van gedrag worden dan ook als assertief zijn ervaren.
Je ‘vlucht’ als je de confrontatie, discussie en lastige situaties wil vermijden. Je houdt je meer op de achtergrond, trekt je terug en zoekt liever de harmonie. Het kan ook zijn dat je je gaat schikken naar de situatie of je positie wat gaat aanpassen. Deze vormen van gedrag worden als minder assertief gezien en sub-assertief genoemd.
DISC geeft antwoord op assertiviteit
Het DISC model geeft inzicht in gedrag en communicatie en bestaat uit twee assen: direct (extravert) tegenover indirect (introvert) en taakgericht tegenover mensgericht. Ben je direct dan zal je mensen op een actieve manier benaderen, ben je indirect dan ben je wat bedachtzamer.
Ben je meer taakgericht dan heb je de neiging om de confrontatie aan te gaan. Dit is vechten, op een directe of een indirecte manier. Ben je meer mensgericht dan heb je de neiging om de confrontatie uit de weg te gaan. Dit is vluchten, op een directe op een indirecte manier.
De afzonderlijke DISC stijlen vertellen allemaal hun eigen verhaal. Bij een DISC analyse gaat het om de combinatie van alle stijlen en hoe hoog of laag deze in de analyse gemeten worden. Dit bepaalt uiteindelijk hoe assertief je van nature bent.
Dominant, de D-Stijl van DISC
De D-score is de grootste factor als het gaat om assertiviteit. Een D wil controle uitoefenen op zijn omgeving. Hoe hoger iemands D-Stijl, hoe eerder deze persoon zal willen beslissen, de discussie of het gevecht aangaan of boosheid zal tonen. Een lage D zal niet zo snel boos worden.
Dit wil overigens niet zeggen dat een D niet onzeker kan zijn, hij zal het alleen op een andere, dominante, manier tonen.
Interactie, de I-Stijl van DISC
De I-Stijl wil graag gezien worden en erkenning krijgen. De I houdt echter niet van confrontaties of conflicten en zal deze uit de weg gaan. Toch kan de I assertief zijn en zal als snel zo gezien worden omdat dit een directe stijl is. I’s praten veel en zijn van nature goed in het beïnvloeden van anderen.
Wordt de spanning echter te groot dan gaat de I vluchten door nog meer praten, grappen te maken om de spanning te breken, emotioneel worden of hij loopt letterlijk weg. Een lage I zal de situatie eerst observeren en hierbij data verzamelen.
Stabiel, de S-Stijl van DISC
De S-Stijl wil graag dienstbaar zijn. De S houdt niet van plotselinge veranderingen of confrontaties. Hij heeft de neiging om zich wat onderdanig te gedragen en zich te berusten bij een dreigend conflict. Als vluchtreactie kan hij zich ook terugtrekken, stil worden of de hakken in het zand gaan zetten. JA zeggen en NEE doen en andere vormen van passief agressief gedrag kunnen ook voorkomen bij een hoge S. Een lage S is echter meer vastberaden bij een conflict.
Consciëntieus, De C-Stijl van DISC
De C-Stijl houdt van controleren, tot in de kleinste details. De C heeft ook de neiging om zich terug te trekken of mogelijk conflicten te vermijden, tenzij hij zeker weet dat alle feiten kloppen. De C zal zich normaliter eerst terugtrekken en informatie verzamelen, en komt er daarna op zijn moment op terug (om je hiermee om de oren te slaan).
De hoge C wikt en weegt om geen fouten te willen maken, de lage C zal resoluter reageren en zijn eigen koers varen.
De combinatie van DISC stijlen is bepalend voor je natuurlijke aanleg tot assertiviteit
Wil dit dan zeggen dat alleen de D-Stijl assertief is? Nee, het gaat uiteindelijk om de combinatie van de verschillende DISC stijlen die bepalend is voor je natuurlijke aanleg voor assertiviteit. Een D en I combinatie zal gezien worden als zeer assertief, terwijl een S en C combinatie vaak als minder assertief zal worden ervaren.
Een D is van nature assertief en zal dit vanuit onbewust gedrag laten zien. De andere stijlen zullen assertiviteit bewuster moeten inzetten omdat ze dit van nature minder bezitten. Dit betekent dat iedereen assertief kan zijn, het kost alleen wat meer energie. Zet het dus in wanneer het nodig is.
Assertiviteit is te leren
Niet iedereen is van nature assertief. De meeste mensen zullen dit moeten leren. Wil jij dit ook, volg dan de zelfvertrouwen en assertiviteitstraining, of lees de andere artikelen over assertiviteit op mijn site:
- Assertief betekenis: zelfverzekerd en zelfbewust opkomen voor jezelf
- De assertieve grondrechten: je hebt het recht om nee te zeggen
- Assertiviteit en de 5 spelregels voor assertief zijn in communicatie
- Van sub assertief gedrag naar assertiviteit met zelfvertrouwen
- Assertiever worden: grenzen stellen, grenzen aangeven
- De Roos van Leary
Meer weten over DISC?
Wil je meer weten over DISC en wat DISC voor jezelf of jouw organisatie kan betekenen? Bel: 06-10327366 of neem contact op per e-mail om de mogelijkheden te bespreken. Lees ook de andere artikelen over DISC op mijn site:
- DISC Expert – trainer, coach en specialist in DISC profielen
- De DISC grafiek lezen
- Breng je team in kaart met DISC
- Dominant en rood: De D-stijl van DISC
- Interactief en geel: De I-stijl van DISC
- Stabiel en groen: De S-stijl van DISC
- Consciëntieus en blauw: De C-stijl van DISC
- DISC temperament en kleuren persoonlijkheid: rood, geel, groen en blauw
- Wat is de DISC methode: persoonlijkheidstest, assessment of analyse?
- Het DISC model
