Assertiviteit moeilijk? Welnee, communicatie is namelijk een spel en door de spelregels beter te begrijpen kan ook jij assertiever zijn in communicatie. In dit artikel leer je de 5 belangrijkste spelregels voor assertiviteit.
Assertiviteit regel #1: Actie is reactie
Wanneer je met iemand communiceert vindt er een interactie plaats tussen jou en de ander. Dit gebeurt altijd in een bepaalt patroon. Wanneer jij op een dominantie wijze communiceert (de boven positie inneemt) ontstaat bij de ander de neiging om met submissie (de onder positie) te reageren. Andersom werkt dit ook.
Stel dat jij je vooral stil, teruggetrokken, volgend, afwachtend, meewerkend opstelt, of vooral veel vragen stelt, dan zeg je feitelijk tegen de ander: Neem jij maar de dominante positie in! Je hebt hiermee de ander als het ware dominant gemaakt. Ben jij iemand die vooral vanuit de onder positie communiceert, doe dan het volgende:
- Stel minder vragen en ga stellende communiceren. “Ik wil ….., i.p.v. vragen zoals “wat gaan we doen?” of “wat wil jij?” Je vergroot hiermee de kans dat de ander jou gaat volgen.
- Neem meer het initiatief.
- Wanneer iemand vanuit de boven positie met jou communiceert, volg niet direct de neiging om onder te gaan zitten maar vraag je eerst af “Wil ik dit wel?” Kies dan de positie die jij in wilt nemen.
Je kunt meer over dit principe lezen in de roos van Leary.
Assertiviteit regel #2: Hoe meer je weet over jezelf en over de ander, hoe meer controle je hebt over de communicatie
We verwachten vaak dat de ander doet, denk en communiceert zoals wij dat ook graag doen. Ben je zelf wat introverter of meer op relaties gericht dan verwacht je waarschijnlijk dat de ander begrip voor je toont, jouw voldoende ruimte en informatie geeft, je tijd gunt om in het gesprek te komen en op niet te indringende wijze met je communiceert. De realiteit is echter anders, jouw gesprekspartner communiceert namelijk vanuit zijn of haar eigen behoeften, en niet vanuit die van jou.
Gelukkig kan dit ook anders. Als je meer weet over jezelf dan de ander weet over zichzelf, dan heb jij de controle in de communicatie. Je gaat je dan afstemmen op de ander. Om dit te verduidelijken maak ik gebruik van het DISC model. DISC beschrijft welke combinatie van vier typen stijlen het gedrag van iemand bepaalt en gaat uit van vier fundamentele stijlen:
- Dominant: Extravert, taakgericht, gedreven.
- Interactief: Extravert, mensgericht, prater.
- Stabiel: Introvert, mensgericht, teamspeler.
- Consciëntieus: Introvert, taakgericht, analytisch.
Veel mensen die niet assertief zijn hebben vaak moeite met de wat dominantere types. Dit zijn mensen die vanuit hun persoonlijke stijl en hun eigen behoeften van nature assertief zijn, graag de leiding nemen, de grenzen opzoeken, krachtig communiceren en dat ook van anderen verlangen. Feitelijk zeggen ze: “Als je wat meer doet zoals ik dan heb ik respect voor jou.” Je kunt dus het beste bij dominante types:
- Zelfvertrouwen tonen en je grenzen aangeven.
- Initiatief nemen.
- Direct, to-the-point communiceren en zeggen waar het op staat.
- Voorzichtig en vaag taalgebruik vermijden.
Assertiviteit regel #3: Grenzen stellen en aangeven wat jij wilt
Als je geen grenzen aangeeft dan zullen anderen daar gebruik van maken. Hier geldt de wet van de minste weerstand. Managers, collega’s, vrienden en partners zullen deze wet altijd volgen. Als jij altijd JA zegt (en grenzeloos bent), dan is het logisch dat mensen naar jou toekomen als ze iets nodig hebben.
Hetzelfde geldt voor aangeven wat jij wilt. Als jij dit niet doet dan doet een ander het wel voor jou. Zeg dus wat vaker NEE en kies meer voor wat jij wilt.
Assertiviteit regel #4: Hoe duidelijker je praat hoe meer aanwezig je bent
Ook stem- en woordgebruik is belangrijk bij assertiviteit. Als je (te) zacht praat word je niet gehoord. Als je te weinig zegt dan maak je geen indruk, en als je te voorzichtig communiceert dan word je niet serieus genomen.
Door wat harder te gaan praten (let op dit is niet hetzelfde als schreeuwen), meer te vertellen en krachtiger te communiceren kom je vanzelf assertiever over.
Assertiviteit regel #5: Non-verbale communicatie
Zonder het te weten communiceer je op non-verbale wijze een heel verhaal. Houding speelt een belangrijke rol bij communicatie en juist ook bij assertiviteit. Je kunt hier direct wat aan verbeteren door:
- Rechter op te gaan staan (of zitten).
- Geen ‘slap’ handje meer te geven.
- Mensen aankijken wanneer je met ze praat.
- Meer centraal in een ruimte te gaan zitten of staan.
- Steviger te gaan staan en niet vanuit je keel maar meer vanuit je buik adem gaan halen.
- Je handen en lichaam actiever te gebruiken bij het communiceren. Alles wat de zwaartekracht trotseert is goed (zoals b.v. een breed gebaar met je handen maken) maar maak het niet te gek, dat schrikt mensen weer af. Gebaren zoals je duimen in je broekzak stoppen of je handen onder de tafel verbergen toont minder zelfvertrouwen.
Assertiviteit is te leren
Niet iedereen is van nature assertief. De meeste mensen zullen dit moeten leren. Wil jij dit ook, volg dan de zelfvertrouwen en assertiviteitstraining, of lees de andere artikelen over assertiviteit op mijn site:
- Wat is assertiviteit? Assertief zijn nader bekeken vanuit DISC
- Assertief betekenis: zelfverzekerd en zelfbewust opkomen voor jezelf
- De assertieve grondrechten: je hebt het recht om nee te zeggen
- Assertiviteit en de 5 spelregels voor assertief zijn in communicatie
- Van sub assertief gedrag naar assertiviteit met zelfvertrouwen
- De Roos van Leary
- Wederkerigheid en beïnvloeden van gedrag
- Assertiever worden: grenzen stellen, grenzen aangeven
