Hoe mensen zich gedragen is onderdeel van hun persoonlijkheid en karakter. Iedereen gedraagt zich anders en heeft een eigen stijl en temperament. Maar wat is nu precies gedrag en waaruit bestaat ons gedrag? En in hoeverre hebben we invloed op ons eigen gedag?
Wat is gedrag?
Ik het kort is gedrag datgene wat zichtbaar is van onze persoonlijkheid. Gedrag is zichtbaar in de manier hoe wij handelen in, en reageren op, onze omgeving. Gedrag komt voort uit onze bewuste en onbewuste drijfveren. Gedrag is ook zichtbaar in de manier waarop we onszelf uiten en communiceren met anderen.
We zijn ons niet altijd bewust van ons gedrag. Veel gedrag is aangeleerd of hoort sinds kind af aan bij ons. Iedereen heeft dan ook een voorkeurstijl (ons temperament) die zo sterk is dat het ons gedrag in sterke mate bepaald. Gedrag is verder onder te verdelen in bewust gedrag en onbewust gedrag. Bewust gedrag is een keuze, onbewust gedrag niet.
Bewust gedrag
Bewust gedrag is een keuze. Je kunt kiezen hoe je op bepaalde situaties reageert. Wat je doet, wat je zegt, en wat niet. Je kunt kiezen hoe je andere mensen benadert en welke positie (dominant of niet) je ten opzichte van de ander inneemt. Ook kies je (min of meer) bewust naar de normen en waarden die voor jou gelden.
Onbewust gedrag
Veel van ons gedrag als mens is echter onbewust. Zelfs als we denken dat we bewust kiezen hoe we ons gedragen, dan nog wordt een groot gedeelte van dit gedrag bepaalt door ons onderbewuste deel. Je kunt het onderbewuste deel nog het beste vergelijken met een ijsberg. Waar ons bewuste deel boven water uitsteekt, daar bevindt het grootste deel, ons onderbewuste deel, zich onder water.
In ons onderbewuste deel zit datgene van onze persoonlijkheid waar we niet direct bij kunnen, maar wel een belangrijk deel van ons is. Dit kunnen herinneringen, aangeleerd gedrag of onverwerkte gebeurtenissen, angsten en trauma’s zijn. Ook boodschappen die we van huis uit hebben meegekregen zitten vaak in ons onderbewuste, maar ook datgene van onze persoonlijkheid wat maakt wie we in essentie zijn.
Dit alles bepaald voor een groot deel ons onbewuste gedrag. De invloed van ons onderbewuste op ons gedrag is vaak groter dan we zelf denken.
Voorkeurstijl en temperament
Iedereen heeft een voorkeurstijl in gedrag, je eigen temperament. Je zult het misschien wel herkennen. Je voelt je het beste als je datgene kan doen dat het dichtste bij jezelf ligt. Als je zelf indirect (introvert) bent dan voelt het onnatuurlijk wanneer je je heel direct (extravert) moet gaan gedragen. De kans is dus groot dat je een indirecte stijl zult hanteren in je gedrag.
Zo is het ook met de voorkeur tussen taken en mensen. Sommige mensen zijn nu eenmaal meer taakgericht dan mensgericht. Ook dit beïnvloed ons gedrag. Zo zal een projectmanager die van nature meer mensgericht is waarschijnlijk wat meer de nadruk op menselijke contacten gaan leggen in de projecten die hij of zij doet.
Je voorkeurstijl is dus ook van invloed op je (onbewuste) gedrag. Dit betekent overigens niet dat je hier helemaal geen keuze in hebt. Gedrag is wel degelijk te sturen. Weet wel dat je energie zult verliezen als je gedrag gaat vertonen dat te ver van je voorkeurstijl en temperament ligt.
Wil je meer weten over je eigen temperament, lees het de artikel karaktereigenschappen lijst voor beter samenwerken in teams en een vergadering.
Zo ben ik nu eenmaal?
Hoewel gedrag voor een groot gedeelte onbewust is, is dit natuurlijk geen excuus voor het veelgehoorde “zo ben ik nu eenmaal”. Je hebt wel degelijk invloed op je gedrag en je kunt je gedrag veranderen als je wilt.
Onzekerheid en angsten zijn te overwinnen en gedragspatronen kun je veranderen. Je kunt je bewust gaan worden (bijvoorbeeld door coaching) van alles wat er in je onderbewuste zit, je eigen temperament en gedragspatronen gaan herkennen, en hier vervolgens actie op gaan ondernemen.
