Een negatief of laag zelfbeeld hebben betekent dat mensen zichzelf structureel lager inschatten dan ze daadwerkelijk zijn. Niet alleen kan een laag zelfbeeld mensen behoorlijk beperken, en dus in de weg zitten, het kan ook hun relaties met anderen negatief beïnvloeden.
In verbeter je negatief zelfbeeld en heb jezelf lief ben ik al eerder ingegaan op de oorzaak van een negatief zelfbeeld. Een negatief en laag zelfbeeld komt vaak voort uit een diepe (negatieve) overtuiging over wie mensen zijn en heeft alles te maken met zelfvertrouwen, zelfwaardering en zelfacceptatie. In dit artikel wil ik verder ingaan op de invloed die een laag zelfbeeld heeft op de relaties met anderen.
Ladder van zelfvertrouwen
Een negatief en laag zelfbeeld zit vaak erg diep en komt voort uit onvoldoende zelfacceptatie en zelfwaardering. Het onderstaande model heet de ladder van zelfvertrouwen en geeft goed weer wat de relatie is tussen zelfvertrouwen, zelfwaardering en zelfacceptatie:
Zelfvertrouwen
Zelfwaardering (ik ben waardevol)
Zelfacceptatie (ik ben OK)
Je kunt pas aan je eigen zelfvertrouwen werken als je jezelf eerst accepteert en waardeert. En je kunt pas vertrouwen in anderen hebben als je voldoende vertrouwen hebt in jezelf.
Zoals je jezelf ziet, zo zie je de wereld om je heen
Als je een negatief of laag zelfbeeld hebt zie je de wereld om je heen vaak als erg bedreigend. Je bent tenslotte erg kwetsbaar. Stel dat mensen zien hoe je echt in elkaar zit en te weten komen hoe onzeker je wel niet bent? Dit alles kost erg veel energie omdat je constant op je hoede moet zijn en diverse bewuste en onbewuste rollen speelt om je eigen onzekerheid te maskeren. Je speelt zeker terwijl je dit niet bent, je wilt de controle houden terwijl je die niet hebt.
Een laag zelfbeeld in een relatie
Dit alles kan zich uiten in diverse, vaak onbewuste, patronen die van invloed zijn op de relaties die we hebben met anderen: privé en op het werk. Vaak zijn mensen met een laag zelfbeeld zich niet eens bewust van de negatieve effecten die deze onbewuste patronen hebben op hun relaties, soms zelf met destructieve gevolgen:
- Constant de bevestiging zoeken bij anderen: “doe ik het wel goed?”
- Perfectionisme en de controle (over anderen) willen houden.
- Zelf in de aanval gaan om een aanval, of kritiek, van anderen maar voor te zijn.
- Jezelf voor alles verontschuldigen, ook als het je eigen schuld niet is.
- Jezelf bij voorbaat naar beneden praten. “Ik ben nu eenmaal niet slim, dus verwacht maar niet te veel van mij.”
- Erg kritisch zijn op anderen (je bent tenslotte ook kritisch op jezelf).
- Projectie, alleen de fouten in anderen zien en niet in jezelf. De waarheid over jezelf doet nu eenmaal te veel pijn.
- De liefde en waardering voor jezelf in andere dingen zoeken: drank, drugs, seks en (over)eten.
- Onbewust de competitie aangaan met vrienden, collega’s of familie. “Mijn buurman heeft een nieuwe auto, ik wil er dus ook één.”
- Jezelf helemaal wegcijferen of juist teveel eisen stellen aan een ander.
- Liegen om de confrontatie niet aan te hoeven gaan.
- Slachtoffergedrag. “Arme ik, ze doen het mij allemaal aan.”
Wanneer relaties stranden door een negatief zelfbeeld
Te vaak zien mensen met een negatief en laag zelfbeeld hun relaties stranden in de overtuiging dat het allemaal aan die ander lag. Helaas kan dit patroon zich in een volgende relatie weer gaan herhalen zolang je niet bewust bent van het onderliggende probleem.
Van een negatief zelfbeeld naar een positief zelfbeeld
Erkenning van een probleem is de eerste stap op weg naar de oplossing. Zo is het ook met een negatief zelfbeeld. Vaak is deze eerste stap de moeilijkste omdat je dan moet erkennen dat je een probleem hebt en jij verantwoordelijk bent. De stappen hierna zijn makkelijker ook al lijkt dit soms niet zo. Ben je eenmaal bewust van je eigen destructieve patronen dan kun je er wat aan gaan doen.
Naast coaching zijn er nog vele andere manieren om van je laag zelfbeeld af te komen: van zelfhulpboek tot therapie. Kies de methode die het beste bij je past.